De verliefde professor

Jan van der Bildt (1709-1791) is een Franeker instrumentenmaker die voor de universiteit werkt. Zijn telescopen zijn tegenwoordig wereldberoemd.

Als Jan weer eens een nieuwe telescoop test, kan hij vanaf het bolwerk zien hoe professor Petrus Camper een patiënt bezoekt op Klein Lankum. Bij toeval ziet Jan ook dat de dokter naderhand nog de vrouw van de patiënt een privéonderzoek geeft.

Enkele dagen later ontmoeten de instrumentenmaker en de arts elkaar op de universiteit en al snel gaat het gesprek over telescopen. Dan geeft Jan de hoogleraar het welgemeende advies om de volgende keer de gordijnen te sluiten, als hij weer eens een bezoek aan Klein Lankum brengt… Kort na het overlijden van de patiënt is Petrus Camper met diens weduwe Johanna Bourboom getrouwd.

Jan van der Bildt en zijn telescoop

Halverwege de achttiende eeuw heeft de Franeker academie een bijzonder knappe instrumentenmaker in dienst: Jan van der Bildt (1709-1791). Jan is een timmermanszoon die zichzelf het vak van uurwerkmaker en lenzenslijper heeft geleerd. Hij is verantwoordelijk voor alle klokken en andere meetinstrumenten van de academie. Tegelijkertijd maakt Jan telescopen. Deze telescopen zijn vandaag de dag nog wereldberoemd.

Op een dag in het vroege voorjaar van 1755 heeft Jan weer één van zijn sterrenkijkers klaar. Hij wil het instrument gaan testen op het bolwerk. Dan loopt hij op straat de nieuwe hoogleraar geneeskunde, Petrus Camper tegen het lijf. Camper is begin dertig en vrijgezel. Hij is op weg naar een patiënt die even buiten de stad, op Klein Lankum woont. Tot aan de Harlingerpoort lopen de mannen samen op. Dan beklimt Van der Bildt het bolwerk en Camper wandelt verder, de stad uit.

De patiënt die Camper die dag bezoekt, is Doede Johannes Vosma. Vosma is burgemeester van Harlingen. Hij is in de zestig en stinkend rijk. Hij heeft een zwakke gezondheid en is ook nog getrouwd met een jonge en aantrekkelijke vrouw; Johanna Bourboom.

De professor onderzoekt zijn patiënt en hij schrijft hem enkele medicijnen voor. Maar daarna gaat Camper niet gelijk weer terug naar Franeker. Volgens de overlevering verblijft hij namelijk eerst nog ‘enige tijd met mevrouw in een andere kamer…’

Enkele dagen later spreken Camper en Van der Bildt elkaar weer op de academie. Belangstellend vraagt de hoogleraar hoe de test met de telescoop is verlopen en Van der Bildt reageert enthousiast. Trots vertelt hij hoe hij met zijn nieuwe telescoop tot ruim voorbij Herbaijum kan kijken!

Dan bedenkt de instrumentenmaker iets en op vertrouwelijke toon voegt hij er aan toe: ‘Misschien kunt u dus maar beter de gordijnen sluiten, als u binnenkort weer eens een bezoek aan de vrouw van de burgemeester brengt.’

Ondanks de goede zorgen van professor Camper, is de oude burgemeester niet meer beter geworden. Kort na diens overlijden zijn Johanna en de jonge hoogleraar getrouwd. Vanwege de grote rel die dit teweeg bracht, hebben de geliefden het kleine Franeker snel verruild voor Amsterdam.