Eind maart en begin april staan er vier publiekscolleges op het programma die nauw met elkaar samenhangen. Het centrale thema van deze colleges is de rol van de overheid in de nieuwe politieke verhoudingen.
De verkiezingen in november zorgden voor een aanzienlijke electorale verschuiving. De klassieke politieke hoofdstromingen (liberalisme, sociaaldemocratie en christendemocratie) staan behoorlijk onder druk. Dat is meteen het hoofdonderwerp van het eerste college van deze cyclus, gegeven door prof. Ruud Koole, oud-voorzitter van de PvdA en oud-senator, op 20 maart.
Hij zal met name stilstaan bij de huidige en toekomstige positie van de sociaaldemocratie. In het licht van de lopende kabinetsformatie is dat een uiterst actueel onderwerp.
De week daarop (27 maart) kunnen we luisteren naar prof. Heinrich Winter, hoogleraar Bestuurskunde. Hij stelt de indringende vraag wat het oplossend vermogen van de overheid is. De toeslagenaffaire en het fraudebeleid maken dat we daar ernstige vraagtekens bij kunnen zetten. Is het zo erg of kan de overheid volstaan met enkele reparaties?
Op 3 april spreekt prof. Bert Marseille, hoogleraar bestuurskunde en bestuursrecht, over het steeds belangrijker wordende thema van de invloed van de politiek op de rechtspraak, en omgekeerd. Zit de politicus op de stoel van de rechter? Of schuift de rechter meer en meer op in de richting van de volksvertegenwoordiger en minister?
Dat thema komt ook aan de orde in het college van prof. Michiel Scheltema, de eminence grise van wetgeving en rechtspraak. Hij zal op 10 april mede op basis van de toeslagenaffaire duidelijk maken wat de wetgever kan en mag en welke vrijheid de (hoogste) rechter wel en niet heeft.
De vier colleges vormen een eenheid. De onderwerpen die aan de orde komen zijn uiterst actueel en relevant voor opvattingen over de rol van de overheid in een politiek landschap dat ingrijpend verandert. De sprekers zijn allemaal van hoog wetenschappelijk niveau met veel ervaring op de onderwerpen waarover zij spreken. Laat u verrijken door deze serie actuele en hoogstaande publiekscolleges.
Politiek en recht kunnen op allerlei manieren met elkaar botsen. Een gerechtelijke uitspraak kan bijvoorbeeld gevolgen voor overheidsbeleid hebben. Anderzijds gaat de overheid over de financiering van de rechtspraak en de benoeming van rechters. Hoogleraar Bert Marseille gaat op woensdag 3 april in zijn publiekscollege in op mogelijke botsingen tussen politiek en recht.
Uitspraken van rechters kunnen directe consequenties hebben voor beleid dat de overheid moet voeren. Een bekend voorbeeld is het Urgenda-arrest, waarin de Hoge Raad bepaalde dat de overheid ervoor moet zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen eind 2020 met tenminste 25 procent is verminderd ten opzichte van 1990. Gaat de rechter met dat soort uitspraken niet te veel op de stoel van het bestuur zitten? Ook het omgekeerde komt trouwens voor. In de toeslagenaffaire kreeg de rechter juist het verwijt dat die te weinig kritisch was op besluiten van de overheid.
Een tweede punt waar zich een botsing kan voordoen, is bij de financiering van de rechtspraak en de benoeming van rechters. Rechters zijn onafhankelijk, maar de overheid bepaalt hoe veel geld voor de rechtspraak beschikbaar is en speelt een rol bij onder meer de bij de benoeming van de leden van de hoogste rechter in Nederland, de Hoge Raad. Hoe groot is het risico dat de politiek zich actief bemoeit met de benoeming van rechters en hoe veel garanties zijn er dat de rechtspraak voldoende heeft om haar werk goed te kunnen doen?
Prof.mr.dr. Bert Marseille
Prof.mr.dr. Bert Marseille is hoogleraar bestuurskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarnaast is hij onder meer lid van de bezwaaradviescommissies van de gemeente Delfzijl en de provincie Drenthe, voorzitter van de redactie van het Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht en annotator voor Ars Aequi. Zijn onderzoek richt zich op hoe geschillen kunnen worden opgelost, in het bijzonder tussen overheden en burgers.
Het publiekscollege van 3 april 2024 start om 20.00 uur in de collegezaal van de Academie van Franeker, Breedeplaats 1 te Franeker. Het college duurt ongeveer een uur, waarna er gelegenheid is om vragen te stellen.
Toegangskaartjes à € 10,- zijn vanaf een half uur voor aanvang verkrijgbaar bij de Botniastins. Een kaartje geeft recht op een glas fris, tapbier of huiswijn na afloop bij Café De Doelen.
